Una sa tanan ako si Mary Jean , 47 years old, taga Brgy. Durog Iguirindon, San Remigio, Antique, may lima ako ka mga kabataan, lunsay babaye kag sila ang mga bida sa akon istorya. Kabay nga sa pagsaysay ko kang akon kabuhi may mabuol man kamo nga mga leksyon kag mag sirbi man ini nga inspirasyon ilabi na gid sa mga imaw ko nga mga benepisyaryo kang Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps).

Sang una ang pangabuhi ko tama gid kahapos kag katawhay. Ang mga ti-on nga naga imaway kami kang akon bana, ang tanan tama gid ka hulas para kanakon kay diyan gid tana nga naga alalay kanakon.

Masadya ang amon pangabuhi bisan sa magamay nga balay pero buta kang pag palanggaanay kag kon kaisa buta ka patubas. Duro mga sapat, baka, karbaw kag mga manok. Mahambal mo gid nga tama ka nami ang amon pangabuhi. Masadya kami sa amon magamay nga uma. Ang amon nga mga bata gagmay pa kag naga iriskwela sanda sa elementarya kag ginahatod ko pa kon kaisa kag kon mag uli ako nagabulig ako sa akon bana sa amon taramnan para madali lang ang ubra.

TRAHEDYA

Pero ang tanan diya nag bag-o kang nag-abot sa amon kabuhi ang Super Typhoon Frank kang June 21, 2008 nga sa diin gin anod na ang tanan nga kasadyahan namon. Ang tanan namon nga propridad kag mga kasapatan, patubas kag ang uma namon gin ubos na ka anod pati ang akon pinalangga nga asawa kag bugto ko nga lalaki.

Sang amo to nga hitabo, daw mabuang ako kon ano himuon ko para lang makita ang bana kag bugto ko. Luha nga daw uran lang nga naga awas sa akon mga mata adlaw kag gabi-e wara untat sa pag-agas. Kon diin may balita nga napatay, ukon tawo nga nakita sa binit baybay, suba ukon sapa amon gina agtunan kag dara ang paglaom nga makita pa sanda bisan patay ukon buhi.

Nalibot lang namon bilog nga Panay ka sagap sa akon bana pero wara gid namon tana makita, kag sa amo to nga hitabo naga busong ako ka tatlo ka bulan. Kun akon panumdumon daw hindi ko makaya. Sa kalooy kang Ginoo nakita namon ang bangkay kang akon libayon sa suba kang Villar, Sibalom, pero ang akon bana wara pa gid kita hasta kadya 13 run katuig.

Grabe ang kasakit nga akon nabatyagan nadura ang bana ko kag ang libayon ko. Nag halin sanda sa balay nga nami ang kadlaw kag yuhom pero nag-uli nga kasakit ron ang dara. Sa amo to nga ti-on wara ko kamaan kon ano ang akon himuon, wara ko kamaan kon sa diin ako maumpisa liwat. Ang kabuhi ko wara ron ti direksyon pati ang mga bata ko ginpabayan ko ron kag ako mismo daw wara ron sa kaugalingon ko kapaminsar kon ngaa natabo diya kanakon. Wara gid ko kaagi ka abos-abos sa pangabuhi tungod sa akon bana, kag ano ang himuon ko para mapakaon kag mabuhi ko ang mga bata ko.

Sa apat kananda kag naga busong pa ako paano ako maka pangita kang obra kay gagmay pa ang mga bata ko kag hindi ko sanda mabayaan. Gina pamangkot ko ang kaugalingon ko ngaa natabo diya kanakon? Wara ron ako ti bana nga sarigan kag pinalangga nga maga-alalay kanakon sa pagpabahol kang amon mga bata kag hindi na ron masubaybayan ang anda nga pagbahol kag makita nga maga-successful sanda sa urihi kay ang handom gid namon nga darwa nga bisan pigado lang kami maga himurat kami nga darwa para mapatapos namon ang amon nga mga bata kag mag successful sa urihi.

Kon kaisa naga panaw lang ako nga wara ti direksyon kon sa diin maagto kay gina pinsar ko nga paano ko tumanon ang handum namon nga darwa kay ginbayaan niya ako. Wara ako kamaan kon sa diin tana kag kon ano natabo kana ukon buhi bala tana ukon patay. Wara gid ako ti balita kon ano ang natabo kana kag kon sa diin tana. Problema nga nag durungan kag wara ako kamaan kon paano ko solbaron sa amo to nga sitwasyon nakon.

Kag maman-an ko lamang ron nga naga sulod run ako sa simbahan nga nagahibi kag maka muklat ron ako nga may pagkaon run sa akon atubang kag diya si Pastor kag si Manay nga naga- laygay kanakon nga kaya ko, nga may mga bata pa ako nga dapat ko balikdon. Kag duro pa ang dapat ko himuon para sa mga bata ko kag ang gina busong ko. Gintao diya kang Ginoo nga problema kay naman-an niya nga kaya ko diya lampasan kag may plano tana sa kabuhi ko.

Didto maga hibi naman ako kay madumduman ko naman ang mapait ko nga kahapon. Mauli ako sa balay makita ko ang mga bata ko nga sa gamay pa nanda nga paminsararon naga mato-mato sanda tig-ang kag magkaon bisan wara ti dapli kay nagutom na gid kay ako wara ron ti iba nga gina himo kundi mahibi nalang. Kasakit nga daw wara ti kataposan kay ang tanan wara ron ti saysay kanakon kay ang tanan gin dara kang Bagyo Frank, pero ang Ginoo ta nga gamhanan wara na gid ako ginpabay-an.

Bahol gid ang pasalamat ko kay Pastor kag Manay kay wara gid nanda ako gin pabay an kag gin buligan nanda ako nga makalampuwas sa madulom nga parte kang akon kabuhi. Diyan sanda nga handa magbulig kanakon sa tanan nga oras kay saksi sanda sa amo to nga hitabo sa akon kabuhi. Kag sa akon mga ginikanan nga wara gid gin pabay-an ang akon mga kabataan sa mga ti-on nga hindi ko mahimo ang akon resposibilidad kananda.

Sang bulan ka Disyembre, ti-on nga ako rapit lamang mabata gina pangamuyo ko lang sa Ginoo nga daad di nalang ako pagpabudlayan sa pagbata tungod kay wara ako ti financial nga nakaptan para sa akon pagbata kay wara man ako ti obra. Sa kalooy kang Ginoo gin sabat na ang akon pangamuyo kag normal kag healthy lang ang akon nga pagbata. Bisan nga binulan ron ang natabo kon sa kagab-ihon mabugtawan ko lamang nga naga turo ang akon luha kay bisan sa katurugon ko madumduman ko ang tanan nga hitabo kag naga turo ang luha ko nga maga turok sa akon mga kabataan nga naga turog kag ano ang himuon ko para nga mapa bahol sanda.

PAGBANGON

Isa kaadlaw nakatalupangod lang ako nga hindi dapat ako magkaluya kag magpadala sa akon emosyon, kag sa problema, nga dapat magtindog ako para sa akon mga bata kag sa bwas damlag nanda. Ginhimo ko ang tanan nga akon makaya para lang sa akon mga bata para makabangon sa amo to nga delubyo sa akon kabuhi. Nag umpisa sa pinakauna kag nag amat-amat kabangon. Kag napinsaran ko man nga hindi mag tugro kang problema ang Ginoo naton kon hindi naton makaya, gani gin sarig ko lang kana ang tanan, pangamuyo adlaw kag gab e ang akon ubra kg gina kapyutan sa tanan nga problema nga akon gina atubang.

Naga pang-arado kag naga kapot ako kang kuliglig para maka tanom sa amon magamay nga taramnan para nga may makaon lang kami. Naga spray kag naga sab-og kang abuno kag tanan nga gina himo kang sangka mangunguma, tanan gin agyan ko kay wara ron ako ti sarigan nga maga obra para sa akon pamilya. Bisan hindi ko makaya gina himo ko kay wara ron ti sarigan nga maga himo kay wara ron ang akon bana nga tani tana ang maga obra. Pang garab kon sa diin may garabon para lang may mauli nga paray sa balay para makaon namon. Tanan akon gin obra para nga makakaon kami sa adlaw nga tanan kag sa kaluoy kang Diyos wara man gina wad-an ang balde nga gina sudlan namon kang bugas. Tungod sa akon panikasog.

Pananum kang laswa kag ibaligya para lang maka kwarta agod gamiton sa matag adlaw-adlaw nga tanan kag maka supporta kang amon financial nga kinahanglanon. Kon tag- irinit nga hindi maka tanom kay wara ti tubig nga pang bunyag, pang-raha kang babana kag kamote cue ang akon gina obra kag baligya sa municipyo para lang maka kwarta kag may gastuhon sa matag adlaw -adlaw kag sa pang eskwela kang akon mga bata.

Nagapasalamat gid ako nga nakasulod kami sa 4Ps. Ang 4Ps sara sa bahol nga bulig kanakon ilabi nagid sa financial kay high school graduate lang ako kag wara ako ti obra para mabuligan ang amon nga financial needs. Para kanakon nga single parent, tama gid kabahol ang nabulig kang 4Ps para mapa eskwela ko ang akon mga bata bisan ako nalang ang naga panikasug para sa amon pangabuhi, agud nga matugruan ko ka mayad nga edukasyun ang akon mga kabataan.

Na pa- graduate ko ang bata ko sa elementary kag high school sa bulig kang 4Ps. Ang bata ko nga subang nag pangita sang paagi kon paano makabulig kanakon paagi sa pag-supporta kang ana kaugalingon sa pag iskwela naging “working student” tana para nga makabulig tana sa ana pag eskwela sa high school kag college. Kay hindi ko makaya nga pa eskwelahon kay tungod naga durungan sanda. Kag nag antus man ako ka pamaligya kag panglibud ka banana cue kag kun anu pa nga pagkaon ang akon ginaraha para nga maibaligya kag maka sustain kang amon kinahanglanun pinansiyal kag sang pag-eskwela kang akon mga kabataan.

Kag sa kalooy sang Ginoo wara na gid ako gin pabay-an kag ang akon mga bata nga naga eskwela kamayad kag kada mag-closing, suki ako permi kang stage bilang pamatuod nga sanda naga eskwela kamayad kag kanami sa pamatyag nga bisan wara-wara kamo kon ang mga bata mo makita mo nga naga himakas sa anda pagtuon.

KADALAG-AN

Sa kadya, ang bata ko nga subang nakatapos ron sa koliheyo kag isa ron ka licensed teacher, ang ikaduha, 3rd year college kag nagabuol kang Criminology, ang ikatlo, 1st year college nga naga buol kang Office Administrator sa University of Antique. Ang ika-apat, Grade 10 kag ang ika-lima Grade 5 ron. Amo ini sila ang akon manggad kag handumanan sa ila napatay nga Tatay.

Sa kadya ang akon obra pangtanum kang laswa sa amon taramnan. Mga tarong, karbasa, okra, sitaw, kamatis, kag pipino ang akon gina pang tanom. Kag akon gina baligya kag pang libud kon sa diin para mabakal lang. Amo diya ang akon pangitan-an para maka sustain kang amon kinahanglanon.

Sa akon naagyan nga hitabo kag trials sa akon kabuhi naga pasalamat ako sa Ginoo nga wara na gid ako gin pabay-an kag ang akon mga bata. Kag gin-ubayan na ko nga wara ako nag give-up sa tanan nga problema nga akon naagyan kag nangin mabaskog pagid ang akon nga pagtoo sa iya. Ang akon lang mahambal nga biskan ano man nga mga challenges nga maga-abot sa aton kabuhi, hindi gid kita mag give-up, e surrender lang naton sa Ginoo ang tanan kay handa gid tana nga mag bulig kanaton.

Sa aton pag pangabuhi diya sa kalibutan daw parihas lang nga naga arte kita sa mga pilikula sa diin duro ang aton gina portray nga mga role para nga mangin manami kag bulahanon ang aton pangabuhi diya sa kalibutan. Salamat gid sa tanan./Antique POO